Obecnie w Polsce mamy dostępnych kilka form zatrudnienia pracowników. Poniżej opis poszczególnych form z ich wadami i zaletami.
1. Umowa o pracę
Najczęściej stosowaną w Polsce formą zatrudnienia jest umowa o pracę uregulowana przepisami Kodeksu pracy. Ta forma zatrudnienia gwarantuje pracownikowi liczne „przywileje” takie jak płatny urlop, minimalne wynagrodzenie, normowany czas pracy, procedury wypowiadania umów (od dwóch tygodni wypowiedzenia do nawet kilku miesięcy), zwolnienia lekarskie, przywileje dla kobiet w ciąży czy przywileje dla osób w „okresie ochronnym” prze emeryturą.
Wyżej wymienione przywileje uważane są za korzyści przez wielu pracowników. Jednak jest to jednocześnie najwyżej opodatkowana forma zatrudnienia w Polsce. Pracownik dzięki powyższym „przywilejom” traci dużą część wypracowanej pensji na składki ZUS (czyli instytucję, która jest bankrutem). Pracownik po przejściu na emeryturę otrzymuję nieproporcjonalnie niską emeryturę w stosunku do wpłaconych do ZUS składek.
Wysokie opodatkowanie pracy w szczególności tej na umowie o pracę jest niewątpliwie jedną z przyczyn hamujących wzrost gospodarczy w kraju.
Przykładowo Składki ZUS, składka zdrowotna i zaliczka na PIT stanowią blisko 30 proc. wynagrodzenia brutto pracownika na etacie. I tak na przykład z 4123 zł, wpisanych do umowy o pracę, pracownik otrzymuje niecałe 3000 zł. Pracodawca za umowę o pracę podpisaną na tę kwotę brutto zapłaci już prawie 5000 zł.[1]
2. Umowa-zlecenie
Umowa-zlecenie to umowa cywilnoprawna, regulowana przepisami Kodeksu
cywilnego. Nie obowiązują tu przepisy Kodeksu pracy. Umowa cywilnoprawna daje
pracownikowi mniej „przywilejów” niż umowa o pracę. W tej formie zatrudnienia
liczy się zadanie jakie ma być wykonywane. Występują tu dwa podmioty
– zleceniodawca i zleceniobiorca. Trzeba od niej odprowadzać składki na
ubezpieczenie społeczne i zdrowotne (z wyjątkami takimi jak sytuacja gdy
zleceniobiorca ma umowę o pracę z innym zakładem pracy –wtedy obciążanie są
mniejsze).
Zaletą tej formy zatrudnienia jest to, że treść umowy może być kształtowana
swobodnie np. nie obowiązują limity czasu pracy czy ochrona przed rozwiązaniem
umowy. Swobodą cechują się też umowy między zleceniodawcą, a zleceniobiorcą
dotyczące urlopów.
Ta forma zatrudnienia jest bardzo korzystana dla pracodawców chcących zatrudnić studenta do 26 roku życia – obciążenia typu składki emerytalne itp. w takim przypadku nie występują.
3. Umowa o dzieło
Umowa o dzieło to również umowa cywilnoprawna, która nie podlega zapisom Kodeksu pracy, a regulowana jest Kodeksem cywilnym. Umowa ta zobowiązuje przyjmującego zamówienie do wykonania określonego działa, a zamawiającego do zapłaty wynagrodzenia.
Ten rodzaj umowy pozwala nie odprowadzać składek emerytalnych, rentowych, wypadkowych, zdrowotnych i chorobowych (z wyjątkiem umów zawieranych przez zamawiającego z własnym pracownikiem).
Umowa o dzieło jest najtańszym i najmniej kłopotliwym dla pracodawcy sposobem zatrudnienia, a jednocześnie przyjmujący zlecenie otrzymuje ze względu na niższe koszty dla pracodawcy wyższe wynagrodzenie w porównaniu do innych form zatrudnienia.
4. Samozatrudnienie
Samozatrudnienie jest z pewnością najbardziej optymalną formą zatrudnienia z punktu widzenia pracodawcy i zatrudnionego (szczególnie dla osób „uświadomionych”, które zdają sobie sprawę z ogromnych obciążeń podatkowych i niewydolności ZUS).
Wprawdzie samozatrudniony nie ma żadnych „przywilejów” pracowniczych, sam musi dbać o księgowość ale za to otrzymuje pakiet korzyści takich jak: większe wynagrodzenie ze względu na niższe koszty dla pracodawcy, elastyczność zatrudnienia, możliwość ominięcia drugiego progu podatkowego czy możliwość odliczenia od dochodu kosztów.
Niestety co jakiś czas pojawiają się zakusy etatystycznych polityków, żeby ograniczyć tą formę zatrudnienia. Na szczęście jak dotąd udaje się pracodawcom i przedsiębiorczym pracownikom współpracować w ramach tej formy zatrudnienia.
5. Pozostałe
Istnieją jeszcze inne, mniej popularne formy zatrudnienia. Poniżej krótka charakterystyka.
a) wolontariat (Dobrowolna i zupełnie bezpłatna praca na rzecz innych.)
b) inne formy umowy cywilnoprawnej
– umowa agencyjna (Umową wzajemna, odpłatna, stanowiąca dwustronne zobowiązanie. Agent zobowiązuje się do stałego pośredniczenia przy zawieraniu z klientami umów na rzecz zleceniodawcy. Jeśli sposób wynagrodzenia nie został określony w umowie, zleceniobiorcy należy się prowizja. Ta forma zatrudnienia posiada większość zalet samozatrudnienia. Jest bardzo popularna w sektorze ubezpieczeń czy branży turystycznej.
– kontrakt menedżerski (Umowa cywilnoprawna, która daje dużo większość elastyczność współpracy w porównaniu np. do umowy o pracę. Z drugiej strony z punktu widzenia pracownika nie gwarantuje „przywilejów” wynikających z Kodeksu pracy. Umowa ta powierza sprawowanie zarządu przedsiębiorstwem osobie fizycznej bądź innemu podmiotowi gospodarczemu. Kontrakt menedżerski podobny jest z punktu widzenia materialnoprawnego do umowy zlecenia.)
– staż i praktyki (Forma zatrudnienia głównie dla ludzi młodych. Mogą oni w trakcie stażu lub praktyk nauczyć się pracy na danym stanowisku. Dawniej częstą praktyką były bezpłatne staże i praktyki natomiast obecnie ze względu na „rynek pracownika” większość staży i praktyk jest płatna. Jest to idealna forma nabycia doświadczenia przez np. absolwentów szkół wyższych, a dla pracodawcy korzyścią jest możliwość wyszkolenia lub sprawdzenia w praktyce danej osoby.)
[1] źródło: https://ksiegowosc.infor.pl/podatki/pit/pit/pracownik/724285,Wynagrodzenie-pracownika-obliczenie-podatku-skladek-i-kosztu-pracodawcy.html